Cyberprzestępstwa mogą mieć różną formę ale każde z nich prowadzi do uzyskania korzyści majątkowych przez oszusta. Dlatego wyłudzają dane do banku, do kont w social mediach itp. Poniżej przeczytasz, jakie są największe i najbardziej powszechne zagrożenia ze strony cyberprzestępców.
Phishing (wyłudzanie informacji)
Podszywanie się (głównie przez telefon lub komunikatory typu messenger czy whatsapp) pod zaufane osoby lub instytucje (np. banki, urzędy, firmy kurierskie) w celu wyłudzenia danych wrażliwych, jak pin i login do bankowości elektronicznej, danych osobowych jak numer PESEL czy numer dowodu, numerów kart płatniczych itp. Nie wolno pod żadnym pozorem podawać żadnych z tych informacji, bo są one wytrychem do kradzieży pieniędzy z konta.
Jak to działa? Cyberprzestępca dzwoni podając się na przykład za pracownika banku i twierdzi, że właśnie nastąpiło włamanie na twoje konto i on pomoże ci odzyskać pieniądze. Większość ludzi w panice i obawie przed utrata swojego majątku, postępuje zgodnie ze wskazówkami rozmówcy, w tym podaje dane wrażliwe. Przestępny logują się na twoje konto i szybko wypłacają z niego pieniądze na swoje konto.
Oszustwa finansowe / kradzież tożsamości
Uzyskanie dostępu do kont bankowych ofiary lub wykorzystanie jej danych do zaciągania kredytów, zakupów na raty itp. Dlatego nie można podawać nikomu swojego numeru PESEL oraz numeru i serii dowodu osobistego. Dzięki tym danym ktoś może wziąć na ciebie pożyczkę typu „chwilówka” albo zrobić duże zakupy na raty. Zdarzają się też przypadki kradzieży tożsamości, czyli udawanie kogoś innego w celu popełniania przestępstw.
Dlatego też warto zainstalować aplikację mObywatel, w której jest prosta i szybka opcja „Zablokuj PESEL”.
Złośliwe oprogramowanie (malware)
Instalowanie wirusów, trojanów, keyloggerów, spyware czy ransomware na komputerze ofiary. Pojawia się najczęściej w wiadomościach e-mail łudząco przypominających prawdziwe, różnią się naprawdę niuansami, jak inny adres email nadawcy czy lekko zmieniona grafika.
Ataki na konta (credential stuffing, brute force)
Automatyczne próby logowania do kont za pomocą danych wyciekłych z innych serwisów. Skuteczne, gdy ktoś używa tego samego hasła w wielu miejscach. Aby zminimalizować ryzyko, dobrze jest zmieniać regularnie hasła i konstruować je w sposób złożony, zawierając małe i wielkie litery, cyfry oraz znaki specjalne jak wykrzyknik czy średnik.
Oszustwa na portalach aukcyjnych i społecznościowych
Sprzedaż nieistniejących produktów, fałszywe zbiórki charytatywne, kradzież kont na Facebooku/Instagramie i wykorzystywanie ich do dalszych oszustw. Nie należy przelewać pieniędzy za zakup czegoś w internecie, z pominięciem oficjalnych kanałów sprzedaży. Przykład: ktoś sprzedaje na grupie na facebookowej coś, co kosztuje powiedzmy 500zł, w okazyjnej cenie 200zł, pisze, że nietrafiony prezent czy nieudany zakup. Informuje też, że wyśle towar po opłaceniu go. Oszustwo polega na tym, że pieniądze przelane, towaru brak a konto na facebooku znika.
Skimming i ataki na terminale płatnicze
Pozyskiwanie danych z kart płatniczych poprzez fałszywe terminale lub nakładki na bankomaty. Jeśli widzisz na bankomacie dziwnie wyglądające grube naklejki, jakieś odstające elementy albo nakładki, niezwłocznie zaprzestań korzystania z niego i zadzwoń do banku (numer zawsze jest na bankomacie).
Silne i unikalne hasła
Stosuj różne hasła do różnych kont.
Używaj menedżera haseł, np. Bitwarden, 1Password, KeePass.
Hasła powinny mieć co najmniej 12 znaków, zawierać litery, cyfry i znaki specjalne.
Autoryzacja dwuetapowa (2FA)
Włącz 2FA tam, gdzie to możliwe (np. bankowość, e-mail, media społecznościowe).
Najlepiej używać aplikacji uwierzytelniającej (np. Google Authenticator, Authy) zamiast SMS.
Uważaj na phishing
Nie klikaj podejrzanych linków w e-mailach, SMS-ach i wiadomościach.
Sprawdzaj dokładnie adresy nadawców.
Nie podawaj danych logowania na niesprawdzonych stronach.
Aktualizuj oprogramowanie
Regularnie aktualizuj system operacyjny, przeglądarkę, aplikacje i programy antywirusowe.
Poprawki zabezpieczeń chronią przed znanymi lukami.
Kopia zapasowa (backup)
Regularnie twórz kopie zapasowe ważnych danych — lokalnie (np. dysk zewnętrzny) i w chmurze.
Backup chroni przed utratą danych, np. w przypadku ataku ransomware.
Zabezpiecz sieć Wi-Fi
Używaj silnego hasła do Wi-Fi.
Zmień domyślne hasło administratora routera.
Włącz WPA3 (jeśli dostępne), a co najmniej WPA2.
Edukacja i czujność
Regularnie ucz się o nowych zagrożeniach.
Informuj rodzinę i współpracowników o podstawach cyberbezpieczeństwa.
