Znakiem czasu jest to, jak popełniane są przestępstwa. Kiedyś złodzieje napadali na banki, dziś wiele placówek nie operuje gotówką. Kiedyś włamywacze plądrowali domy, dziś gotówka trzymana jest na koncie. Teraz złodzieje działają w zorganizowanych grupach, wykorzystując powszechną technologię, jaką jest internet oraz telefon.
W innych artykułach na stronie seniorzy.net przeczytacie o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą korzystanie z internetu. Poniżej zaś przedstawimy wam kilka przykładów, o których opowiedzieli nam bliscy, o których ostrzega policja i instytucje monitorujące zachowania w sieci.
Jakie są najczęściej spotykane metody prób oszustw – omówienie konkretnych przykładów.
Fałszywe SMS-y
Nie dalej jak wczoraj, moja mama otrzymała SMS o treści „Mamo napisz do mnie na whatsap”. Zamysł oszusta jest taki, że „mama” podejmuje rozmowę, która schodzi na jakiś pozornie błahy temat: problem z odbiorem paczki, zablokowane konto, odbiór ważnych danych itp. Wtedy wysyłany jest link, który przekierowuje do oprogramowania, które śledzi aplikacje bankowe, a co za tym idzie – podgląda hasło czy PIN, włamuje się na konto i wypłaca pieniądze.
Na szczęście kilka dni wcześniej rozmawiałam z mamą dokładnie o takich sytuacjach, więc zachowała się wzorowo i zignorowała wiadomość. Jeśli dostaniesz taką wiadomość, najlepiej bezzwłocznie zadzwoń do swojego dziecka na ten numer, który masz zapisany w telefonie. Jest to jedyna opcja, by realnie potwierdzić prawdziwość (lub nie) takiej wiadomości.
Podobne SMSy mogą brzmieć: „Mamo to jest mój nowy numer” lub „Napisz do mnie, mam pilną sprawę”, „Mam problem, ale nie na telefon, napisz”.
Skąd oszuści mają nasze numery? Nasze dane są ciągle gromadzone w różnych miejscach: w aptekach, przychodniach, w firmach kurierskich, w aplikacjach typu Lidl, Biedronka czy Orlen. Niestety dane te czasami są „wykradane” przez hakerów i wykorzystywane do popełniania przestępstw.
Wiadomości na whatsap
Podobnie działają wiadomości wysyłane za pośrednictwem komunikatora whatsap. Szczególnie często wiadomości od oszustów pojawiają się po dodaniu ogłoszenia sprzedażowego na portalach typu OLX.
Osoba podszywająca się pod kupującego, mówi, że bardzo prosi o wysyłkę, bo jej bardzo zależy, a jest z daleka, ale opłaci wysyłkę. W tym celu wyśle etykietę – i tu pojawia się znany nam już link z oprogramowaniem ułatwiającym włamanie się na konto bankowe.
Na co zwrócić uwagę? Po pierwsze na numer, z jakiego wiadomość zostałam wysłana. Wielu oszustów korzysta z numerów z całego świata, jak Somalia, Kongo, Chile czy Liberia. Poznasz je po długości oraz kierunkowym innym niż +48. Po drugie, jeśli publikujesz ogłoszenie na OLX to odpisuj tylko i wyłącznie na wiadomości wysyłane za pośrednictwem tego portalu. To samo tyczy się płatności – korzystaj z bezpiecznych płatności za pośrednictwem portalu ogłoszeniowego, nie zgadzaj się na płatność za pobraniem ani blik.
Wiadomości e-mail podszywające się pod firmy
Coraz więcej firm dba o środowisko (oraz swój czas) i faktury wysyła drogą mailową. Opłaty za telefon, internet, ubezpieczenie czy prąd można dokonać za jednym kliknięciem w wiadomości, które przekierowuje nas do strony banku. To wykorzystują oszuści – wysyłają maile łudząco podobne (zarówno graficzne jak i treści) do firm, od których otrzymujemy faktury co miesiąc. Naprawdę trudno odróżnić udawaną wiadomość od prawdziwej, nawet osobie znającej temat zajmuje dłuższą chwilę, by rozpoznać oszustwo.
Jak sprawdzić prawdziwość takiego maila?
Adres nadawcy – to pierwsza rzecz, jaką należy sprawdzić. Jeśli korzystasz ze skrzynki mailowej w telefonie, adres pojawi się po kliknięciu w nazwę nadawcy. W komputerze zaś powinien on być widoczny od razu w tabeli wiadomości otrzymanych. Prawidłowy adres ma najczęściej w drugim członie, po „małpce” @ nazwę firmy. Będzie więc to na przykład …@pge.pl, …@play.pl, …@orange.pl itp. Pisma urzędowe nie są wysyłane mailem, jedynie powiadomienia o ich wysłaniu na skrzynkę odbiorczą w odpowiednim portalu, tak jak ZUS, Podatki i tym podobne.
Udawane maile wysyłane są z adresów często składających się z przypadkowych znaków, tworzonych w darmowych domenach, jak @gmail.com. Przykład: polb254.orange1425@gmail.com – jeśli widzisz taki adres, wiedz, że to fejk.
Aplikacja – większość operatorów telekomunikacyjnych czy energetycznych wprowadziło własne, darmowe aplikacje. To w nich można sprawdzić od ręki, czy została wystawiona faktura oraz w jakiej kwocie. Jeśli informacje te nie pokrywają się z tymi z maila, wiesz, że to próba oszustwa.
Dziwne linki w wiadomościach rozpoznasz po ich konstrukcji. Prawidłowy adres strony (link) nigdy nie ma przecinków, a to jest cecha charakterystyczna fałszywych przekierowań. Kliknięcie w taki link grozi tym samym, co w wiadomościach whatsap – przejęciem danych logowania i włamaniem na konto bankowe.
Przykład: mail podszywający się pod operatora domena.pl fałszywy adres to: info@demondzorgzaak.nl – kliknięcie w zielony przycisk może się skończyć bardzo źle!
Oszustwa telefoniczne – wyłudzanie danych.
O wyłudzaniu danych wrażliwych pisaliśmy TU. Konsekwencje udostępnienia takich informacji jak PESEL, numer dowodu osobistego czy PIN do karty bankowej mogą się skończyć bardzo źle.
Oszuści mają coraz to nowsze techniki prób wyłudzenia tych danych, oto kilka z nich:
- Słynna metoda „na wnuczka” – niestety pomimo ciągłego mówienia o tym, seniorzy nadal dają się oszukiwać. Dzwoni osoba podająca się za policję, informując, że za chwilę zadzwoni przestępca, że wyłudzi pieniądze. Proszę udawać, że Pan / Pani mu wierzy, nie mówić nic o policji. Potem nakazuje spakować pieniądze i przekazać oszustowi, a policja czająca się w krzakach złapie go na gorącym uczynku. Pieniądze przepadają, oszuści znikają. Pamiętaj – policja nigdy nie dzwoni w takich sprawach, jeśli coś się dzieje – wysyła patrol pod twój adres. Jeśli zdarzy się taka sytuacja, niezwłocznie zadzwoń na 997! Nikomu nie podawaj żadnych pieniędzy!
- Telefon z banku o próbie podjęcia kredytu – bank nigdy nie dzwoni w takich sprawach! Jeśli usłyszysz, że ktoś próbuje wziąć kredyt i bank prosi o potwierdzenie tego procesu, to masz 100% pewności, że to oszustwo. Jeśli głos w słuchawce powie, że trzeba to zgłosić na policję i musisz złożyć oświadczenie i podać dane, to rozłącz się szybko. Oszust wyłudza dane rzekomo chcąc uwierzytelnić dane / potwierdzić, że to ty, więc pamiętaj, że bank nigdy nie pyta o twój pesel, numer dowodu, numer karty i tym podobne. Wystarczy, że podasz delikwentowi celowo błędne dane. Jeśli potwierdzi to wiesz, że masz do czynienia z oszystwem.
- Telefon z banku o nietypowym przelewie – podobnie jak wyżej, osoba dzwoniąca podaje się za pracownika banku i informuje, że z twojego konta zostały wypłacone wszystkie pieniądze albo, że doszło do nietypowej transakcji. Miły pan zaleca złożenie reklamacji, więc albo zachęca do instalacji w telefonie aplikacji, która w rzeczywistości będzie śledzić aplikację bankową, albo poprosi o podanie loginu i PIN do logowania. Pamiętaj – nigdy nie podawaj takich danych osobom postronnym ani nie instaluj żadnych aplikacji! Rozłącz się i zgłoś próbę oszustwa policji.
- Telefon o aktualizacji danych w ubezpieczeniu – to dość nowa metoda wyłudzania danych wrażliwych. Oszust podaje się za pracownika kancelarii i twierdzi, że zostałeś wpisany w rejestr ubezpieczeń albo funduszy inwestycyjnych i chce aktualizować twoje dane. Zwróć uwagę na to, że delikwent nie potrafi wskazać, o jaki fundusz chodzi, nie zwraca się do ciebie z imienia i nazwiska (nie wie do kogo dzwoni) i nie potrafi udzielić żadnych informacji. Nie rozmawiaj z takimi ludźmi, nie podawaj żadnych danych i rozłącz się!
To tylko kilka przykładów popularnych cyberprzestępstw, ale oszuści szybko się uczą i zmieniają metody co jakiś czas. Nasza rady, by zachować bezpieczeństwo są następujące:
- bądź czujny i nieufny
- pytaj dzieci czy znajomych jeśli tylko masz cień wątpliwości
- nigdy nie podawaj danych wrażliwych
- Nie klikaj linków i nie instaluj aplikacji
- regularnie czytaj seniorzy.net i sprawdzaj co nowego pojawiło się w sekcji naszych artykułów
Bądź bezpieczny w sieci! Bądź świadomym użytkownikiem i bezpiecznym seniorem!
Jeśli dobrnąłeś do końca tego artykułu, to świetnie, bo oznacza to, że jesteś o krok dalej, niż oszuści. Wyślij adres strony www.seniorzy.net swoim sąsiadom, przyjaciołom i rodzinie. Wspólnie możemy dbać o bezpieczeństwo!
