Kradzież tożsamości i ochrona danych wrażliwych – co musisz o nich wiedzieć.

Korzystając z internetu i udostępniając swoje dane narażeni jesteśmy na cyberprzestępczość taką jak kradzież tożsamości oraz liczne oszustwa z wykorzystaniem danych wrażliwych, takich jak numer PESEL, adres czy hasła do kont e-mail. Poniżej znajdziesz informacje, czym są dane przestępstwa oraz jak się przed nimi uchronić. Dotyczy to zarówno korzystania z internetu jak i coraz bardziej powszechnych oszustw przez połączenia telefoniczne.

Czym jest kradzież tożsamości?

Kradzież tożsamości to przestępstwo polegające na nieuprawnionym przejęciu i wykorzystaniu cudzych danych osobowych w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, wyrządzenia szkody lub popełnienia przestępstw w imieniu ofiary. Przestępcy mogą wykorzystywać takie dane jak imię, nazwisko, PESEL, numer dowodu osobistego, adres e-mail czy dane logowania do kont online.

Przykłady działań przestępczych związanych z kradzieżą tożsamości:

• Zaciąganie kredytów lub pożyczek (szczególnie chwilówek) na cudze nazwisko

• Dokonywanie zakupów internetowych lub wynajmowanie usług na cudzy koszt z użyciem płatności internetowych

• Zakładanie fałszywych kont bankowych lub firmowych

• Podszywanie się pod ofiarę w mediach społecznościowych w celu wyłudzenia pieniędzy od jej znajomych (messenger, whatsap)

• Popełnianie przestępstw kryminalnych lub administracyjnych w imieniu ofiary

Jakie są konsekwencje dla ofiary:

• Problemy finansowe związane z nieautoryzowanymi transakcjami

• Zniszczenie historii kredytowej

• Uszkodzenie reputacji osobistej lub zawodowej

• Potrzebna jest czasochłonna procedura wyjaśniania sprawy i naprawy szkód

• I najgorsze – konsekwencje karne

Jak się chronić przed kradzieżą tożsamości?

• Nie udostępniaj swoich danych osobowych, haseł i loginów, ani przez e-mail, ani telefonicznie – pamiętaj, że bank nigdy nie prosi o cały numer pesel ani o pin do karty/aplikacji

• Korzystaj z silnych, unikalnych haseł i regularnie je zmieniaj

• Nie otwieraj podejrzanych wiadomości e-mail i załączników

• Aktualizuj system operacyjny i oprogramowanie

• Zastrzeż numer PESEL, co uniemożliwi oszustom m.in. zaciągnięcie kredytu czy podpisanie umowy na nasze dane

W przypadku podejrzenia kradzieży tożsamości, należy natychmiast zgłosić sprawę odpowiednim służbom oraz instytucjom finansowym. W Polsce można również skorzystać z usług zastrzegania numeru PESEL (aplikacja mObywatel), co dodatkowo utrudnia przestępcom wykorzystanie naszych danych.

Jakie są sygnały kradzieży tożsamości?

Kradzież tożsamości to poważne przestępstwo, które może pozostać niezauważone przez długi czas. Wczesne rozpoznanie symptomów może pomóc w minimalizacji szkód. Oto najczęstsze oznaki, które mogą wskazywać na to, że padłeś ofiarą kradzieży tożsamości:

1. Nieznane transakcje na koncie bankowym lub karcie kredytowej

Jeśli zauważysz opłaty lub wypłaty, których nie rozpoznajesz, może to oznaczać, że ktoś nieuprawniony uzyskał dostęp do Twoich danych finansowych i dokonał transakcji w Twoim imieniu. Skontaktuj się wtedy natychmiast z bankiem.

2. Nagły spadek zdolności kredytowej

Twoja zdolność kredytowa może ulec pogorszeniu, jeśli ktoś zaciągnie kredyt lub pożyczkę na Twoje dane. Regularne monitorowanie raportów kredytowych pomoże wcześniej wykryć takie nieprawidłowości. Warto korzystać z raportów BIK – wprawdzie są one płatne (59zł na rok) ale dostajesz regularne powiadomienia o twoim statusie w BIK.

3. Otrzymywanie rachunków lub korespondencji, których nie zamawiałeś

Jeśli zaczynasz otrzymywać faktury, wezwania do zapłaty lub inne dokumenty dotyczące usług, które nie zostały przez Ciebie zamówione, może to świadczyć o tym, że ktoś posługuje się Twoimi danymi.

4. Kontakt ze strony firm windykacyjnych

Otrzymywanie telefonów lub listów od firm windykacyjnych w sprawie długów, których nie zaciągnąłeś, jest poważnym sygnałem, że Twoje dane zostały wykorzystane do popełnienia oszustwa.

5. Odmowa udzielenia kredytu mimo dobrej historii

Jeśli Twoje wnioski kredytowe są odrzucane, mimo że wcześniej nie miałeś problemów z uzyskaniem kredytu, może to oznaczać, że Twoje dane zostały użyte do zaciągnięcia zobowiązań na Twoje nazwisko.

6. Twoje dane pojawiają się w dark webie

Jeśli Twoje dane osobowe, takie jak numery kart kredytowych czy hasła, są dostępne w dark webie, oznacza to, że zostały one skradzione i mogą być wykorzystywane do popełniania przestępstw. (Dark web to nielegalne zakamarki internetu, w której użytkownicy ukrywają swoją tożsamość i lokalizację przed innymi użytkownikami oraz organami ścigania. To sprawia, że dark web może służyć do sprzedaży skradzionych danych osobowych oraz popełniania innych przestępstw).

Co zrobić, jeśli zauważysz te symptomy?

1. Zgłoś sprawę na policję – złożenie zawiadomienia o przestępstwie jest kluczowe dla dalszego postępowania. Możliwe, że spędzisz dłuższą chwilę na komendzie, ale jest to konieczne. Mów o wszystkim, co jest niepokojące by znalazło się w raporcie.
2. Skontaktuj się z bankiem i firmami, które mogły zostać oszukane – zablokowanie kont i kart pomoże w zapobieganiu dalszym stratom. Czasami bank działa na tyle szybko i można odzyskać pieniądze lub ich część.
3. Monitoruj swoją historię kredytową – regularne sprawdzanie raportów kredytowych pozwoli na wczesne wykrycie nieprawidłowości.
4. Zmień hasła i PIN-y do swoich kont – zwiększy to bezpieczeństwo Twoich danych. Pamiętaj, by hasła były „mocne” – stosuj małe i wielkie litery, znaki specjalne oraz cyfry.
5. Rozważ zastrzeżenie swojego numeru PESEL – może to uniemożliwić przestępcom zaciąganie kredytów na Twoje dane – aplikacja mObywatel, która jest darmowa i stworzona przez rząd RP więc legalna i bezpieczna.

Wczesne wykrycie kradzieży tożsamości i szybkie podjęcie odpowiednich działań może znacznie ograniczyć potencjalne straty i pomóc w odzyskaniu kontroli nad swoimi danymi.